Kümülatif Vergi Matrahı Nedir, Nasıl Hesaplanır?
Ülkemizde ücretli çalışanların net maaşları, brüt maaşlardan yapılan kesintiler sonrası belirlenir. Bu kesintilerin bir kısmı sigorta primi gibi sosyal güvence ödeneklerine ayrılırken bir kısmı da gelir vergisi olarak devlete aktarılır. Gelir vergisi hesaplamasında kullanılan parametrelerden biri ise kümülatif vergi matrahıdır. Peki, kümülatif vergi matrahı nedir, nasıl hesaplanır ve kümülatif vergi matrahı nereden alınır?
Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı Nedir?
Kümülatif gelir vergisi matrahı, ücretli çalışanın bir yıllık kazancının ne kadarının gelir vergisine tabi tutulacağını gösteren bir parametredir. Gelir vergisi ise işveren tarafından her bir çalışan adına, ilgili çalışana ödenen ücret üzerinden hesaplanarak yıllık olarak devlete ödenen vergi türüdür. İşte, bu verginin hangi tutar üzerinden ödeneceğini tespit edebilmek için kümülatif vergi matrahı hesaplanır.
Gelir vergisi her ne kadar yıllık ödeniyor olsa da maaşlar aylık olarak verildiği için hesaplaması da genellikle aylık olarak yapılır. Aylık ücretin gelir vergisine tabi olan kısmının her ay biriktirilerek toplanmasıyla kümülatif vergi matrahı oluşturulur. Aylık olarak birikerek oluşturulan kümülatif vergi matrahı maksimum 12 aylık olacak şekilde bir takvim yılını kapsar ve her yıl bitiminde sıfırlanır. Yeni yılın ocak ayı itibarıyla yeni bir kümülatif vergi hesaplamasına başlanır.
Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Hesaplanır?
Kümülatif vergi matrahı hesaplanırken dikkate alınması gereken en önemli detay, hesaplamayı gelir vergisine tabi tutulan net tutar üzerinden yapmaktır. Çünkü gelir vergisi sadece brüt maaş tutarı üzerinden hesaplanmaz. Doğru bir hesaplama için bazı kesinti kalemlerini de hesaba katmak gerekir.
Kümülatif vergi hesaplamasında çalışanın bir aylık brüt maaşından sigorta primi kesintisi ve işsizlik primi kesintisi çıkarılarak aylık gelir vergisi matrahı bulunmalıdır. İçinde bulunulan aya kadar hesaplanmış gelir vergisi matrahlarının toplamı ise kümülatif vergi matrahını verir. Kümülatif vergi matrahı hesaplama formülü ise şöyledir:
- Aylık Brüt Gelir - Sigorta Primi Kesintisi (%14) - SGK İşsizlik Primi (%1) = Aylık Gelir Vergisi Matrahı
Hesaplamayı daha net anlayabilmek adına formül üzerinden bir örnek hesaplama yapabiliriz. Aylık brüt maaşı 20.000 TL olan ve maaşında yılın ilk 6 ayı hiçbir değişiklik olmayan bir çalışanı örnek aldığımızda haziran ayı itibarıyla kümülatif vergi matrahı hesaplaması şöyle olur:
- Brüt Gelir = 20.000 TL
- Sigorta Primi Kesintisi = 20.000 x %14 = 2.800 TL
- SGK İşsizlik Primi = 20.000 x %1 = 200 TL
- Aylık Gelir Vergisi Matrahı = 20.000 - 2.800 - 200 = 17.000 TL
- Haziran Ayı İtibarıyla Kümülatif Vergi Matrahı = 17.000 x 6 = 102.000 TL
Bu örneğe göre ocak - haziran döneminde sabit bir maaş alan çalışanın bu dönem için kümülatif vergi matrahı 102.000 TL olur. Sonraki dönemde de her ay için aynı formül üzerinden hesaplama yapılarak bu tutara eklenir ve yeni kümülatif vergi matrahı bulunur.
Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl ve Nereden Alınır?
Ücretli çalışanlar, zaman zaman kümülatif vergi matrahına ihtiyaç duyabilirler. Bazı firmalar, işe alım sırasında bu matrahı talep edebilirler. Bu nedenle genellikle iş değiştirenler ve aynı yıl içerisinde bir işten ayrılıp başka bir işe giriş yapanların vergi matrahlarını alması gerekir. Kümülatif vergi matrahına ihtiyacı olan çalışanlar, mevcut yıl içerisinde en son çalıştıkları iş yerlerine giderek matrah talebinde bulunabilirler.
Kümülatif Vergi Matrahı Taşınabilir mi?
Çalışanlar iş değişikliği yaptıkları takdirde kümülatif vergi matrahını taşımak isteyebilirler. Fakat bu sadece bir durumda mümkündür. Eğer aynı yıl içerisinde aynı işverene ait farklı bir iş yerinde işe başlanacaksa matrahın taşınması mümkün olur. Çünkü bu matrahın işaret ettiği gelir vergisi, çalışan adına işveren tarafından ödenir. Dolayısıyla bir çalışan işten çıktığında işveren, o döneme kadar olan kısmın vergisini öder. Yeni bir yerde işe başlandığında ise kümülatif vergi matrahı sıfırdan başlar.
Bu konuda dikkat edilmesi gereken bir diğer detay ise aynı anda iki farklı işten gelir elde edilmesi durumudur. Bu durumda iki farklı gelire ait kümülatif vergi matrahlarının birleştirilmesi söz konusu değildir. Matrah, her gelir için ayrı ayrı hesaplanır.
Kümülatif vergi matrahı dikkate alınarak hesaplanan gelir vergisi hakkında daha detaylı bilgi için “Gelir Vergisi Nedir, Nasıl Hesaplanır, Nasıl Ödenir?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
