Basit Usulde Vergilendirme Nedir, Hangi İş Yerlerini Kapsar?

Ülkemizde ticari faaliyet gösteren işletmeler için farklı vergilendirme sistemleri mevcut. Genel olarak gelir vergisi çatısı altında bulunan bu sistemler, gerçek usul ve basit usul olmak üzere iki ana türde uygulanıyor. Basit usulde vergilendirme sisteminde ise bazı avantajlar bulunuyor. Peki, basit usulde vergilendirme nedir ve hangi işletmeler bu sistemle vergilendirilir?

Basit Usulde Vergilendirme Nedir?

Basit usulde vergilendirme, mükellefin gelir ve giderleriyle birlikte ürün alış bedellerinin de dikkate alındığı bir vergilendirme sistemidir. Bu gruptaki mükellefler, geçerli hesap dönemi içerisindeki hasılatları ile mal alış bedelleri arasındaki farka göre vergilendirilirler. Kısacası bu vergilendirme yöntemi, mükelleflerin sadece basit ticari kazançlarının vergilendirilmesini kapsar.

Basit Usulde Vergilendirme Kimleri Kapsar?

Basit usulde vergilendirilecek mükellefler, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında belirlenmiştir. Kanun kapsamında bu vergi sistemine dahil olmanın genel ve özel şartları açıklanmıştır. Söz konusu şartları taşıyan mükellefler, vergilerini bu yöntem doğrultusunda öderler. Şimdi, basit usulde vergilendirilmenin şartlarına bakalım.

Basit Usulde Vergilendirme Genel Şartları

1. Mükellef kendi işinde bizzat çalışıyor olmalı veya aktif olarak işin başında duruyor olmalıdır. Yardımcı ve çırak çalıştırmak, seyahate çıkmak ve hastalık gibi zorunlu durumlar dahilinde işin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm durumunda ise eş veya çocuklar, mükellef namına işi devam ettirebilir.
2. Kiralık iş yerlerinin yıllık kira bedeli toplamı, mülkiyet halindeki iş yerlerinin ise yıllık emsal kira bedelinin toplamı; 2023 yılı için belediye sınırları içerisinde 35.000 TL’yi, diğer yerlerde ise 22.000 TL’yi aşmamalıdır.
3. Ticari, mesleki veya zirai faaliyetler için gerçek usulde gelir vergisine tabi olunmamalıdır.

Basit Usulde Vergilendirme Özel Şartları

1. Tedarik ettiği malları doğrudan ya da işledikten sonra satan mükelleflerin, 2023 yılı için yıllık mal alım tutarı 440.000 TL’yi veya yıllık satış tutarı 700.000 TL’yi aşmamalıdır.
2. Birinci maddenin dışında kalan ve hizmet satan mükelleflerin 1 yılda elde ettikleri gayrisafi hasılat, 2023 yılı için 220.000 TL’yi geçmemelidir.
3. Birinci ve ikinci maddedeki işlerin (ürün ve hizmet satışı) aynı anda yapılması durumunda yıllık satış tutarı ile yıllık iş hasılatı toplamının, 2023 yılı için 440.000 TL’yi geçmemesi gerekir.

Basit Usulde Vergi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

Basit usulde vergi beyannameleri, bir sonraki takvim yılının şubat ve haziran aylarında olmak üzere iki kez verilir. Yıllık basit usul gelir vergisi beyannameleri, Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı Defter Beyan Sistemi üzerinden online olarak verilir. Vergi ödemeleri ise beyanname verilen şubat ve haziran aylarının son gününe kadar yapılmalıdır.

Basit Usule Tabi Mükellefler Defter Tutar mı?

Basit usulde gelir vergisine tabi mükelleflerin defter tutma zorunlulukları yoktur. Bildirme, muhafaza, ibraz gibi konularda ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabi olan basit usul mükellefleri, gelir beyanlarını defter tutmadan yapabilirler. Kazanç tespiti ise gelir, gider, alım ve satım işlemleriyle ilgili belgeler üzerinden yapılır.

Basit Usulde Vergilendirilmenin Avantajları Nelerdir?

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, gerçek usul yöntemine göre daha farklı avantajlara sahip olurlar. Basit usul vergi sisteminin avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Defter tutma zorunluluğu yoktur.
• KDV beyannamesi verilmez, teslim ve hizmetler KDV’den muaftır.
• Üç aylık dönemler için geçici vergi ödemesi yapılmaz ve geçici vergi beyannamesi verilmez.
• Vergi tevkifatı yapılmaz.
• Prim hizmet beyannamesi ve muhtasar beyanname verilmez.
• Kira ve ücret giderleri için beyanname vermeye gerek yoktur.
• Amortismana tabi iktisadi kıymet alım ve satımları, ticari kazanç tespitinde dikkate alınmaz.
• Engellilik indirimi ve %5’lik vergi istisnası gibi indirimlerden faydalanabilmek mümkündür.

Basit Usulde Vergilendirmeden Kimler Faydalanamaz?

Basit usulde vergilendirme sisteminden faydalanamayan mükellefler de mevcuttur. Söz konusu mükellefleri şöyle sıralayabiliriz:

• Gemi ve gayrimenkul alım satımı ile uğraşanlar
• Sigorta prodüktörleri ve aracılık (tavassut) işi yapanlar
• Şehirlerarası yolcu ve yük taşımacılığı yapanlar
• Çekici, treyler ve benzerlerinin sahipleri veya işleticileri
• Her türlü reklam ve ilan işleriyle uğraşanlar (bu işlere aracılık yapanlar dahil)
• Gerçek usulde vergilendirilen bir ortağın bulunduğu iş yerlerindeki diğer ortaklar
• Komandit şirketlerin komandite ortakları ve kolektif şirketlerin ortakları
• Ödünç para verme (ikrazat) işleriyle uğraşanlar
• Kıymetli maden ve mücevherat alıp satanlar ile sarraflar
• Taş ve kireç ocaklarını, tuğla ve kiremit harmanlarını, kum ve çakıl istihsal yerlerini ve maden işletmelerini işletenler
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler
• Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenen iş grupları ve sektörlerde hizmet veren, bulundukları il ve ilçe belediyeleri sınırları içerisindeki nüfus ve benzeri durumlar sebebiyle gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler

Kısacası basit usulde vergilendirilen mükellefler ile gerçek usulde vergilendirilenler, farklı gelir vergisi sistemlerine tabi olurlar. Gelir vergisi uygulamaları hakkında daha fazla bilgi için “Gelir Vergisi Nedir, Nasıl Hesaplanır, Nasıl Ödenir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.